Tuổi nghỉ hưu hiện tại với lao động nam là 60 tuổi 6 tháng, lao động nữ là 55 tuổi 8 tháng. Tuy nhiên, người lao động có thể nghỉ hưu sớm hoặc muộn hơn nhưng không quá 5 tuổi so với quy định.
Bà Nguyễn Thị Thu An (52 tuổi, ngụ tại TPHCM) thắc mắc: “Tôi làm việc tại cơ quan nhà nước, đã tham gia bảo hiểm xã hội được 27 năm. Gần đây, tôi thấy rất áp lực với công việc, sức khỏe bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Tôi muốn nghỉ hưu trước tuổi thì có được hưởng lương hưu hay không, mức lương hưởng là bao nhiêu”.
Giải đáp thông tin trên, đại diện Bảo hiểm xã hội TPHCM cho biết, năm 2022, tuổi nghỉ hưu của lao động nam trong điều kiện làm việc bình thường là 60 tuổi 6 tháng, lao động nữ là 55 tuổi 8 tháng, thay vì lần lượt 60 tuổi 3 tháng và 55 tuổi 4 tháng như trước đây.
Tùy trường hợp, người lao động có thể nghỉ hưu sớm hoặc muộn hơn, nhưng không quá 5 tuổi so với quy định. Người được nghỉ hưu sớm diện này gồm: lao động có đủ 15 năm trở lên làm nghề nặng nhọc, độc hại nằm trong danh mục quy định, người làm việc 15 năm trở lên ở vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, người bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên.
Theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, từ 2022, số năm đóng Bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu của lao động nam có sự điều chỉnh, muốn hưởng mức tối thiểu 45% phải đóng đủ 20 năm BHXH trở lên. Nếu muốn hưởng tỷ lệ tối đa 75%, lao động nam cần đóng đủ Bảo hiểm xã hội từ 35 năm, tăng thêm một năm so với 2021.
Đối với nữ, để hưởng lương hưu ở mức tối thiểu 45% thì cần đóng đủ BHXH 15 năm và tối đa là 75% khi đóng đủ 30 năm. Mức hưởng được tăng thêm 2% cho một năm đóng, ngược lại nghỉ hưu sớm trước tuổi sẽ bị trừ 2% mức hưởng lương hưu, áp dụng đối với cả lao động nam và lao động nữ.
Theo Điều 3 Nghị định số 135/2020/NĐ-CP ngày 18/11/2020 của Chính phủ quy định thời điểm nghỉ hưu và thời điểm hưởng chế độ hưu trí, thời điểm nghỉ hưu là kết thúc ngày cuối cùng của tháng đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định. Thời điểm hưởng chế độ hưu trí là bắt đầu ngày đầu tiên của tháng liền kề sau thời điểm nghỉ hưu.
Trường hợp hồ sơ của người lao động không xác định được ngày, tháng sinh mà chỉ có năm sinh thì lấy ngày 1/1 của năm sinh để làm căn cứ xác định thời điểm nghỉ hưu và thời điểm hưởng chế độ hưu trí.
Do vậy, bà Nguyễn Thị Thu An nếu không nằm trong các trường hợp lao động đặc biệt thì bà phải đủ 55 tuổi 8 tháng và tham gia đủ 30 năm để hưởng 75% lương hưu. Do bà không ghi rõ ngày tháng năm sinh nên theo quy định bà An sẽ được hưởng lương hưu từ tháng 6/2027.
Ông Nguyễn Minh nộp đơn xin nghỉ việc cho công ty từ tháng 7/2021. Trong thời gian làm việc, ông có vay của đồng nghiệp một số tiền, không liên quan đến công ty.
Khi giải quyết thôi việc, công ty lấy lý do ông Minh vay tiền đồng nghiệp nên không trả sổ BHXH. Ông Minh hỏi, công ty làm vậy có đúng không? Ông cần làm thế nào để công ty trả sổ BHXH?
Luật sư Trần Văn Toàn, Văn phòng luật sư Khánh Hưng – Đoàn luật sư Hà Nội trả lời vấn đề ông Minh hỏi như sau:
Điều 48 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định trách nhiệm khi chấm dứt hợp đồng lao động như sau:
Trong thời hạn 14 ngày làm việc kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động, hai bên có trách nhiệm thanh toán đầy đủ các khoản tiền có liên quan đến quyền lợi của mỗi bên, trừ trường hợp: Người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động; người sử dụng lao động thay đổi cơ cấu, công nghệ hoặc vì lý do kinh tế; chia, tách, hợp nhất, sáp nhập; bán, cho thuê, chuyển đổi loại hình doanh nghiệp; chuyển nhượng quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã; do thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm, thì có thể kéo dài, nhưng không được quá 30 ngày.
Tiền lương, BHXH, BHYT, BHTN, trợ cấp thôi việc và các quyền lợi khác của người lao động theo thỏa ước lao động tập thể, hợp đồng lao động được ưu tiên thanh toán trong trường hợp doanh nghiệp, hợp tác xã bị chấm dứt hoạt động, bị giải thể, phá sản.
Người sử dụng lao động có trách nhiệm sau đây: Hoàn thành thủ tục xác nhận thời gian đóng BHXH, BHTN và trả lại cùng với bản chính giấy tờ khác nếu người sử dụng lao động đã giữ của người lao động; cung cấp bản sao các tài liệu liên quan đến quá trình làm việc của người lao động nếu người lao động có yêu cầu. Chi phí sao, gửi tài liệu do người sử dụng lao động trả.
Khoản 5 Điều 21 Luật BHXH 2014 quy định trách nhiệm của người sử dụng lao động như sau: Phối hợp với cơ quan BHXH trả sổ BHXH cho người lao động, xác nhận thời gian đóng BHXH khi người lao động chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc thôi việc theo quy định của pháp luật.
Tại Điểm d Khoản 4 Điều 40 Nghị định số 28/2020/NĐ-CP ngày 1/3/2020 của Chính phủ quy định, phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 4.000.000 đồng khi vi phạm với mỗi người lao động nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có hành vi không trả sổ BHXH cho người lao động theo quy định tại Khoản 5 Điều 21 Luật BHXH.
Căn cứ quy định nêu trên, khi chấm dứt hợp đồng lao động với ông Nguyễn Minh, công ty có trách nhiệm hoàn thành thủ tục xác nhận thời gian đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp và trả lại sổ BHXH cùng với bản chính giấy tờ khác nếu công ty đã giữ của ông.
Việc ông Nguyễn Minh có vay tiền của cá nhân đồng nghiệp làm việc cùng công ty là giao dịch dân sự. Nếu có phát sinh tranh chấp hợp đồng vay tiền về số tiền vay, lãi suất, thời hạn vay, các bên cần thương lượng, hòa giải, hoặc khởi kiện vụ án dân sự để yêu cầu Tòa án giải quyết.
Khi chấm dứt hợp đồng lao động với ông Nguyễn Minh mà công ty giữ lại sổ BHXH để giải quyết tranh chấp hợp đồng vay tiền giữa ông Minh với cá nhân khác là không đúng thẩm quyền và trái pháp luật, ảnh hưởng đến quyền lợi BHXH của ông Minh.
Ông Minh cần có đơn yêu cầu giám đốc công ty trả sổ BHXH theo quy định tại Khoản 5 Điều 21 Luật BHXH 2014 và Khoản 3 Điều 48 Bộ luật Lao động 2019. Nếu không thực hiện thì gửi đơn đến Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội nơi công ty có trụ sở để được giải quyết theo quy định.
Tăng tuổi nghỉ hưu, tăng lương hưu, trợ cấp BHXH, 10 ngày điều chỉnh giá xăng một lần, xả nhiều rác phải trả nhiều tiền… là những chính sách sẽ được áp dụng đầu năm 2022.
Bước sang năm 2022, hàng loạt chính sách mới sẽ có hiệu lực, điều chỉnh nhiều hoạt động liên quan trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội. Trong đó, một số chính sách được áp dụng ngay trong ngày đầu của năm mới.
1. Xả nhiều rác phải trả nhiều tiền
Đây là điểm mới trong Luật Bảo vệ môi trường 2020, sẽ có hiệu lực từ 1/1/2022. Luật này quy định chặt chẽ hơn về nghĩa vụ phân loại rác thải sinh hoạt của mỗi gia đình, cá nhân.
Cụ thể, hộ gia đình, cá nhân không phân loại rác sẽ bị từ chối thu gom, vận chuyển, thậm chí còn bị thông báo cho cơ quan có thẩm quyền để kiểm tra và xử lý theo quy định. Hiện nay, theo Nghị định 155 năm 2016, không phân loại rác có thể sẽ bị phạt từ 15 đến 20 triệu đồng.
Ngoài ra, Luật mới cũng quy định giá của dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt sẽ được tính dựa trên khối lượng hoặc thể tích chất thải đã được phân loại. Kể từ ngày 1/1/2022, gia đình, cá nhân nào xả nhiều rác thì phải trả nhiều tiền.
Trước khi có luật mới này, phí thu gom rác thải được tính theo cơ chế cào bằng, người xả nhiều hay xả ít cùng đều đóng phí như nhau. Điều này được cho là không công bằng và không tạo động lực để người dân hạn chế xả rác, góp phần bảo vệ môi trường.
2. Xử phạt ôtô kinh doanh vận tải không lắp camera giám sát
Bắt đầu từ ngày đầu tiên của năm mới 2022, ôtô không có camera giám sát sẽ bị xử phạt theo quy định trong Nghị quyết 66 của Chính phủ.
Quy định xử phạt này lẽ ra được áp dụng từ ngày 1/7/2021 theo Nghị định 100. Sau đó, Chính phủ tiếp tục ra Nghị quyết 66 tạm ngưng việc xử phạt nêu trên hết ngày 31/12/2021.
Tức là, từ ngày 1/1/2022, ôtô kinh doanh vận tải gồm: taxi, xe khách, xe buýt, xe hợp đồng… bắt buộc phải lắp camera giám sát, nếu không sẽ bị xử phạt 1-2 triệu đồng.
3. Vay ưu đãi để xây dựng mới nhà ở tối đa 500 triệu
Ngày 30/11, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành Thông tư số 20 nhằm sửa đổi, bổ sung một số điều trong Thông tư 25 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hướng dẫn cho vay vốn ưu đãi thực hiện chính sách nhà ở xã hội.
Nội dung này cũng là điểm mới tại Thông tư 20. Theo đó, mức vốn cho vay đối với khách hàng vay vốn ưu đãi để xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở của mình được quy định cụ thể là:
– Mức vốn cho vay tối đa bằng 70% giá trị dự toán hoặc phương án vay.
– Mức vốn cho vay tối đa không quá 500 triệu đồng và không vượt quá 70% giá trị tài sản bảo đảm tiền vay.
So với hiện hành, Thông tư 20 đã giới hạn mức vốn cho vay không quá 500 triệu đồng. Quy định này sẽ có hiệu lực từ 20/1/2022.
4. Tăng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội
Kể từ 1/1/2022, mức lương hưu và mức trợ cấp của người lao động chính thức được tăng theo Nghị định 108 của Chính phủ về điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội và trợ cấp hàng tháng.
Mức tăng sẽ là 7,4% so với mức lương hưu, mức trợ cấp bảo hiểm xã hội của tháng 12/2021.
Sau khi thực hiện điều chỉnh theo mức tăng trên mà mức lương hưu, trợ cấp Bảo hiểm xã hội, trợ cấp hàng tháng vẫn thấp hơn 2,5 triệu đồng/tháng, người nghỉ hưu trước năm 1995 còn được tăng thêm với với các mức cụ thể, gồm: Tăng 200.000 đồng/người/tháng nếu có mức hưởng từ 2,3 triệu đồng/người/tháng trở xuống; hoặc tăng lên bằng 2,5 triệu đồng/người/tháng nếu có mức hưởng từ 2,3 triệu đồng đến dưới 2,5 triệu đồng/người/tháng.
5. Tăng tuổi nghỉ hưu của người lao động
Thực hiện lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu của người lao động theo Bộ luật Lao động 2019, năm 2022, tuổi nghỉ hưu của lao động nam và nữ tiếp tục được điều chỉnh tăng.
Cụ thể, năm 2022, lao động nam được nghỉ hưu khi đủ 60 tuổi 6 tháng, tăng 3 tháng so với tuổi nghỉ hưu quy định của năm 2021, lao động nữ được nghỉ hưu khi đủ 55 tuổi 8 tháng, tăng 4 tháng so với năm 2021.
Trong trường hợp sức khỏe suy giảm hoặc làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, hoặc làm việc ở vùng đặc biệt khó khăn, người lao động có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn 5-10 tuổi so với độ tuổi quy định nêu trên.
Việc tăng tuổi nghỉ hưu hàng năm của người lao động nhằm tiến tới đến 2028, nam nghỉ hưu khi đủ 62 tuổi và nữ nghỉ hưu khi đủ 60 tuổi.
6. Thay đổi cách tính thuế cho người thuê nhà
Có hiệu lực từ 1/1/2022, Thông tư 100 của Bộ Tài chính có quy định mới về cách tính thuế đối với người cho thuê nhà.
Theo Thông tư 40 được ban hành trước đó không lâu, cá nhân cho thuê nhà không phát sinh doanh thu đủ 12 tháng trong năm dương lịch, thì mức doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở xuống để xác định cá nhân cho thuê nhà không phải nộp thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân là doanh thu tính thuế thu nhập cá nhân của một năm dương lịch (12 tháng).
Thông tư 100 điều chỉnh lại theo hướng nếu cá nhân chỉ có hoạt động cho thuê nhà, thời gian cho thuê không trọn năm, doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở xuống thì mới không thuộc diện phải nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân.
Cũng theo Thông tư 100, các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki… không bắt buộc phải nộp thuế thay cho người bán; nghĩa vụ này chỉ phát sinh nếu giữa sàn thương mại điện tử và người bán sinh có hợp đồng ủy quyền. Trong khi Thông tư 40 trước đó quy định đây là nghĩa vụ bắt buộc đối với các sàn thương mại điện tử.
7. Mười ngày sẽ điều chỉnh giá xăng một lần
Có hiệu lực từ 2/1/2022, Nghị định 95 sửa đổi Nghị định 83 về kinh doanh xăng, dầu.
Nghị định 95 quy định giá xăng dầu sẽ được điều chỉnh vào các ngày mùng 1, 11 và ngày 21 hàng tháng, tức là 10 ngày một lần. Nếu trùng vào ngày nghỉ, ngày lễ thì được lùi sang ngày làm việc tiếp theo sau ngày nghỉ; nếu trùng vào dịp nghỉ Tết Nguyên đán thì được lùi sang kỳ điều chỉnh tiếp theo.
Trước đây, Nghị định 83 quy định khoảng cách giữa hai lần điều chỉnh giá liên tiếp tối thiểu là 15 ngày đối với trường hợp tăng giá, tối đa là 15 ngày đối với trường hợp giảm giá.
Việc rút ngắn khoảng cách giữa hai lần điều chỉnh giá, xăng của Nghị định 95 nhằm tránh tình trạng tăng giá sốc, giảm giá chậm như hiện nay.
8. Tăng thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính về hóa đơn
Đây là nội dung đáng chú ý tại Nghị định 102 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế, hóa đơn; hải quan, kinh doanh bảo hiểm, kinh doanh xổ số… Nghị định chính thức có hiệu lực từ 1/1/2022.
Theo đó, thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính về hóa đơn là 2 năm, tăng gấp đôi so với quy định hiện hành.
Ngoài ra, Nghị định này còn bổ sung quy định về xử phạt hành vi làm mất, cháy, hỏng hóa đơn với mức phạt 4-8 triệu đồng khi có một trong các hành vi: Làm mất, cháy, hỏng hóa đơn đã phát hành, đã mua của cơ quan thuế nhưng chưa lập; làm mất, cháy, hỏng hóa đơn đã lập nhưng chưa khai thuế…
9. Lao động nước ngoài được hưởng BHXH một lần khi nghỉ việc
Theo khoản 2 Điều 17 Nghị định 143 của Chính phủ, chế độ BHXH một lần của người lao động nước ngoài sẽ được áp dụng từ ngày 1/1/2022.
Người lao động nước ngoài tham gia BHXH sẽ được lấy BHXH một lần khi có yêu cầu nếu thuộc một trong các trường hợp sau:
– Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH.
– Đang mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng như: Ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.
– Đủ điều kiện hưởng lương hưu nhưng không tiếp tục cư trú tại Việt Nam.
– Bị chấm dứt hợp đồng lao động hoặc giấy phép lao động, chứng chỉ hành nghề, giấy phép hành nghề hết hiệu lực mà không được gia hạn.
Như vậy, nếu sau khi chấm dứt hợp đồng lao động mà có nhu cầu rút BHXH một lần, người lao động nước ngoài có thể làm hồ sơ đề nghị hưởng theo quy định.
Từ năm 2022, một vài chính sách về bảo hiểm xã hội (BHXH) sẽ thay đổi, trong đó có chế độ BHXH cho lao động nam, chế độ của lao động nước ngoài, tăng mức đóng BHXH tự nguyện.
Thay đổi số năm đóng BHXH để hưởng lương hưu của lao động nam
Luật BHXH 2014 quy định, từ 2022, số năm đóng BHXH để hưởng lương hưu của lao động nam có sự điều chỉnh, muốn hưởng mức tối thiểu 45% phải đóng đủ 20 năm BHXH trở lên, thay vì 19 năm như hiện nay. Nếu muốn hưởng tỷ lệ tối đa 75%, lao động nam đóng đủ BHXH từ 35 năm, tăng thêm 1 năm so với năm 2021 ((năm 2021 chỉ cần đóng từ đủ 34 năm trở lên).
Như vậy, với cùng mức đóng BHXH là 20 năm thì lao động nam nghỉ hưu năm 2021 được tính tỷ lệ hưởng lương hưu là 47%, trong khi nghỉ hưu năm 2022 lao động nam chỉ được tính hưởng 45%.
Quy định này không áp dụng với lao động nữ. Người đóng đủ 15 năm BHXH hưởng mức lương hưu tối thiểu 45% và tối đa 75% với lao động nữ đóng đủ 30 năm. Mức hưởng tăng thêm 2% cho một năm đóng, ngược lại nghỉ hưu sớm trước tuổi bị trừ 2% mức hưởng, áp dụng với cả lao động nam lẫn nữ.
Lao động nước ngoài được rút BHXH một lần
Theo khoản 2 Điều 17 Nghị định 143/2018/NĐ-CP, chế độ BHXH 1 lần của người lao động nước ngoài sẽ được áp dụng từ ngày 1/1/2022.
Trong khi đó, căn cứ khoản 6 Điều 9 Nghị định 143/2018/NĐ-CP, người lao động nước ngoài tham gia BHXH sẽ được lấy BHXH 1 lần khi có yêu cầu nếu thuộc một trong các trường hợp sau:
– Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH.
– Đang mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng như: Ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.
– Đủ điều kiện hưởng lương hưu nhưng không tiếp tục cư trú tại Việt Nam.
– Bị chấm dứt hợp đồng lao động hoặc giấy phép lao động, chứng chỉ hành nghề, giấy phép hành nghề hết hiệu lực mà không được gia hạn.
Như vậy, nếu sau khi chấm dứt hợp đồng lao động mà có nhu cầu rút BHXH 1 lần, người lao động nước ngoài có thể làm hồ sơ đề nghị hưởng theo quy định.
Trong vòng 10 ngày tính đến thời điểm chấm dứt hợp đồng, giấy phép lao động, chứng chỉ hành nghề, giấy phép hành nghề hết hiệu lực mà người đó không tiếp tục làm việc hoặc gia hạn giấy phép thì có thể nộp hồ sơ để hưởng. Tối đa 5 ngày kể từ lúc nhận hồ sơ, cơ quan BHXH giải quyết thủ tục và chi trả tiền, nếu không giải quyết thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do cho người lao động biết.
Tăng mức đóng BHXH tự nguyện
Theo quy định hiện hành, mức đóng BHXH tự nguyện bằng 22% mức thu nhập do người lao động lựa chọn, thấp nhất bằng chuẩn nghèo khu vực nông thôn từng giai đoạn và cao nhất bằng 20 lần tháng lương cơ sở.
Tuy nhiên, từ ngày 1/1/2022, mức đóng BHXH tự nguyện sẽ thay đổi căn cứ vào Nghị quyết 07/2021 của Chính phủ quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025. Mức chuẩn nghèo từ đầu năm 2022 áp dụng với khu vực nông thôn là 1.500.000 đồng/tháng, thay vì 700.000 đồng như hiện tại. Do đó, mức đóng BHXH tự nguyện thấp nhất là 330.000 đồng mỗi tháng.
Cùng với đó, số tiền hỗ trợ hàng tháng của Nhà nước với người đóng BHXH tự nguyện cũng sẽ tăng lên, cụ thể, với người thuộc hộ nghèo là 99.000 đồng; người thuộc hộ cận nghèo là 82.500 đồng, và người thuộc nhóm khác là 33.000 đồng.
Điều chỉnh mức đóng BHXH của doanh nghiệp và người lao động
Năm 2021, Chính phủ ban hành hàng loạt các chính sách hỗ trợ nhằm giúp đỡ người dân và doanh nghiệp chịu ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, trong đó có thể kể đến Nghị quyết 68, được sửa đổi bởi Nghị quyết 126 và Nghị quyết 116.
Căn cứ Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017, Nghị định số 58/2020/NĐ-CP, Nghị định 143/2018/NĐ-CP, Nghị quyết 68/NQ-CP, Nghị quyết 116/NQ-CP, mức đóng BHXH sẽ liên tục có sự thay đổi trong năm 2022. Cụ thể:
Tăng 7,4% lương hưu, trợ cấp BHXH
Khoản 1 Điều 2 Nghị định 108/2021/NĐ-CP quy định: từ ngày 1/1/2022, điều chỉnh tăng thêm 7,4% trên mức lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội và trợ cấp hàng tháng của tháng 12 năm 2021 đối với các đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 1 nghị định này.
Theo đó, những ai đang nhận lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp hàng tháng trước ngày 01/01/2022 sẽ được tăng 7,4% mức hưởng so tháng 12/2021.
Ngoài ra, sau khi tăng 7,4% mà mức hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp hàng tháng của người nghỉ hưu trước năm 1995 vẫn thấp hơn 2,5 triệu đồng thì họ còn được tăng thêm với mức như sau:
– Tăng thêm 200.000 đồng/tháng đối với những người có mức lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp hàng tháng từ 2.3 triệu đồng/người/tháng trở xuống;
– Tăng lên bằng 2,5 triệu đồng/người/tháng với người có mức hưởng từ 2,3 triệu đồng đến dưới 2,5 triệu đồng/người/tháng.
Đối tượng tinh giản biên chế quy định tại Điều 6 NĐ 143 nếu có tuổi thấp hơn tối đa đủ 5 tuổi và thấp hơn tối thiểu đủ 2 tuổi so với tuổi nghỉ hưu quy định tại khoản 2 Điều 169 Luật Lao động.
Đồng thời, đối tượng trên có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên, được hưởng chế độ hưu trí theo quy định của pháp luật về BHXH, không bị trừ tỷ lệ lương hưu do việc nghỉ hưu trước tuổi.
Ông Lê Ngọc Tứ (sinh ngày 21/3/1966) có nguyện vọng được nghỉ việc theo chính sách tinh giản biên chế vào năm 2022 để hưởng chế độ nghỉ hưu trước tuổi trong điều kiện làm việc bình thường, ông có đủ năm đóng BHXH bắt buộc. Tại Văn bản số 223/BLĐTBXH-BHXH ngày 28/1/2021 của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội có nêu: “Cần căn cứ vào thời điểm tinh giản biên chế và tuổi nghỉ hưu của năm đó”. Tinh giản biên chế vào năm 2022 thì tuổi nghỉ hưu năm 2022 đối với nam là 60 tuổi 6 tháng. Tính đến hết tháng 12/2021 ông được 55 tuổi 9 tháng (số năm, tháng nghỉ hưu trước tuổi là 4 năm 9 tháng).
Ông Tứ hỏi: Thời điểm nghỉ việc theo chính sách tinh giản biên chế đối với trường hợp của ông là ngày 1/1/2022 có đúng không?
Về vấn đề này, Bảo hiểm xã hội Việt Nam trả lời như sau:
Tại Khoản 2 Điều 1 Nghị định số 143/2020/NĐ-CP ngày 10/12/2020 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung Điều 8 Nghị định số 108/2014/NĐ-CP ngày 20/11/2014 của Chính phủ và các Khoản 6, Khoản 7 Điều 1 Nghị định số 113/2018/NĐ-CP ngày 31/8/2018 của Chính phủ quy định: Đối tượng tinh giản biên chế quy định tại Điều 6 Nghị định này nếu có tuổi thấp hơn tối đa đủ 5 tuổi và thấp hơn tối thiểu đủ 2 tuổi so với tuổi nghỉ hưu quy định tại khoản 2 Điều 169 Bộ luật Lao động và có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên, được hưởng chế độ hưu trí theo quy định của pháp luật về BHXH, không bị trừ tỷ lệ lương hưu do việc nghỉ hưu trước tuổi.
Việc xem xét để người lao động nghỉ việc theo chính sách tinh giản biên chế không thuộc thẩm quyền của cơ quan BHXH mà thuộc thẩm quyền của cơ quan quản lý người lao động. Đề nghị ông liên hệ với cơ quan quản lý nơi ông làm việc để được trả lời cụ thể về việc hưởng chính sách tinh giản biên chế theo nguyện vọng của ông.
Về giải quyết chế độ hưu trí đối với ông, cơ quan Bảo hiểm xã hội sẽ căn cứ vào hồ sơ do người sử dụng lao động lập và chuyển đến, trong trường hợp ông đủ điều kiện hưởng theo quy định cơ quan BHXH sẽ xem xét giải quyết đảm bảo kịp thời quyền lợi đối với ông.
Từ 1/1/2022, lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội và trợ cấp hàng tháng sẽ đồng loạt được điều chỉnh. Ngoài mức tăng chung 7,4%, một số trường hợp đặt biệt, lương hưu, trợ cấp còn được tính thêm.
Bảo hiểm xã hội TPHCM kiến nghị điều chỉnh điều kiện rút bảo hiểm xã hội một lần là phải có thời gian nghỉ việc, không đóng bảo hiểm xã hội 2 – 3 năm, thay vì quy định một năm đang áp dụng.
Ngày 9/12, trao đổi với PV Dân trí, Giám đốc BHXH TPHCM Phan Văn Mến cho biết, đơn vị đã có đề xuất gửi Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố về góp ý điều chỉnh Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội và Nghị quyết 93 về chính sách hưởng bảo hiểm xã hội một lần.
Theo đó, BHXH thành phố kiến nghị kéo dài thời gian quy định để người lao động được hưởng bảo hiểm xã hội một lần lên 2 – 3 năm (tùy trường hợp). Cụ thể, nếu muốn rút bảo hiểm xã hội một lần, người lao động phải có thời gian nghỉ việc, không tham gia bảo hiểm xã hội 2 – 3 năm. Việc này giúp người lao động có động lực tìm việc mới hoặc có phương án tài chính thay thế để không quá trông chờ vào tiền bảo hiểm.
Ông Mến cho rằng, xu hướng “rút bảo hiểm một lần” ở TPHCM tăng nhanh trong thời gian qua. Năm 2015 chỉ 75.000 nhưng đến năm 2020 đã lên hơn 111.000 người. Trong 11 tháng đầu năm 2021 đã có hơn 95.000 người nhận trợ cấp một lần với số tiền hơn 6.000 tỷ đồng. Độ tuổi nhận cũng trẻ hóa, năm 2015 trung bình là 39,9 tuổi thì năm 2020 chỉ còn 35.4 tuổi.
Chia sẻ thêm về vấn đề trên, Phó Giám đốc BHXH TPHCM Trần Dũng Hà cho biết: “Hồ sơ rút bảo hiểm xã hội liên tục tăng nhanh. Trong thời gian giãn cách xã hội vào tháng 7, 8, 9, BHXH TPHCM giải quyết hơn 14.000 hồ sơ rút bảo hiểm một lần, bình quân mỗi tháng 4.700 hồ sơ. Tháng 10, có hơn 9.000 hồ sơ được giải quyết, tháng 11, có hơn 12.000 hồ sơ, tăng hơn 4.000 hồ sơ so với cùng kỳ” .
Ông Hà cho rằng, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên. Đầu tiên, do thành phố giãn cách dài ngày khiến việc đi lại nộp hồ sơ khó khăn nên vừa hết giãn cách lượng người nộp hồ sơ tăng nhanh.
Tiếp đó, do ảnh hưởng Covid-19 khiến nguồn thu nhập của người lao động giảm sút và người lao động còn thói quen sau khi nghỉ việc một năm là hưởng bảo hiểm một lần và coi đây là nguồn thu nhập sau khi nghỉ việc. Họ rút bảo hiểm một lần để làm kinh phí trang trải cuộc sống
“Mục tiêu của BHXH là khi người lao động hết tuổi lao động thì sẽ được hưởng lương hưu, có nguồn thu nhập ổn định khi về già, không phải để giải quyết chính sách rút bảo hiểm xã hội một lần. Chính vì vậy, người chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần sẽ có rất nhiều thiệt thòi so với người hưởng lương hưu”, ông Hà khẳng định.
Cụ thể: số tiền nhận sẽ thấp hơn so với người hưởng lương hưu. Ví dụ, cùng một mức đóng, cùng một thời gian tham gia, điều kiện giống nhau… thì người chọn hưởng lương hưu sau khoảng 6 năm đối với nam và hơn 5 năm đối với nữ sẽ nhận số tiền bằng với người hưởng một lần.
“Người hưởng lương hưu được nhà nước điều chỉnh về tiền lương hưu và được cấp thẻ bảo hiểm y tế. Khi hết tuổi lao động, khi về già, sức khỏe giảm sút nhanh, chi phí điều trị rất lớn, nếu không có thẻ bảo hiểm thì chi phí bỏ ra khá nhiều. Mặt khác, nếu khi về già không có lương hưu, không có tiền thì rất dễ mặc cảm, tự ti. Ngoài ra, người hưởng lương hưu khi chết thì người thân được hưởng chi phí mai táng và các khoản trợ cấp tuất hàng tháng hoặc một lần”, Phó Giám đốc BHXH TPHCM chia sẻ thêm.
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 60 và Khoản 1 Điều 77 Luật BHXH năm 2014, người lao động được hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Đủ tuổi hưởng lương hưu theo quy định mà chưa đủ thời gian đóng BHXH và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện;
b) Ra nước ngoài để định cư;
c) Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế;
d) Trường hợp người lao động sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân; Hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí, khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu hàng tháng.
Ngoài ra tại Điều 1 Nghị quyết số 93/2015/NQ-QH13 quy định trường hợp người lao động tham gia BHXH bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia BHXH tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH khi có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần.
Cuối tháng 3/2015, hàng chục nghìn công nhân Công ty Pouyuen Việt Nam (quận Bình Tân, TPHCM) đã ngừng việc nhiều ngày phản đối Điều 60, yêu cầu được hưởng bảo hiểm xã hội một lần sau một năm nghỉ việc. Chiều 22/6, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 93 với tỷ lệ tán thành trên 81%.
Trong 5 năm từ thời điểm Luật bảo hiểm xã hội hiệu lực (1/1/2016), hơn 3,7 triệu người chọn hưởng chính sách này thay vì chờ lương hưu.
Theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 và Luật Lao động năm 2019, từ ngày 1/1/2022, hàng loạt quy định về tuổi nghỉ hưu, cách tính lương hưu, chế độ bảo hiểm sẽ có thay đổi so với năm 2021.
Tuổi hưu tăng thêm từ 3-4 tháng
Theo lộ trình đã quy định tại Điều 169 Bộ luật Lao động năm 2019, tuổi nghỉ hưu của người lao động làm việc trong điều kiện bình thường sẽ được tăng dần như sau: Tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường được điều chỉnh theo lộ trình cho đến khi đủ 62 tuổi đối với lao động nam vào năm 2028 và đủ 60 tuổi đối với lao động nữ vào năm 2035.
Như vậy, tính từ năm 2022, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 6 tháng đối với lao động nam và đủ 55 tuổi 8 tháng đối với lao động nữ.
Tiếp tục với lộ trình này, các năm sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam và 4 tháng đối với lao động nữ, cho tới mốc nam đủ 62 tuổi và nữ đủ 60 tuổi nghỉ hưu.
Ngoài ra, pháp luật lao động cũng nêu rõ trường hợp người lao động bị suy giảm khả năng lao động hoặc làm nghề, công việc có yếu tố nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn, người lao động còn có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn từ 5-10 tuổi so với độ tuổi nghỉ hưu nói trên.
Lương hưu nam lấy chuẩn 20 năm đóng bảo hiểm
Theo Luật BHXH năm 2014, lộ trình điều chỉnh cách tính số năm đóng BHXH để tính lương hưu được tăng dần từ năm 2018. Theo đó, từ 1/1/2018, mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH và tương ứng với số năm đóng BHXH như sau:
Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm. Sau đó cứ thêm mỗi năm công tác, người lao động được tính thêm 2% và mức tối đa bằng 75%.
Như vậy, từ năm 2022, số năm tối thiểu đóng BHXH của lao động nam là 20 năm với mức hưởng là 45%. Sau đó, cứ thêm mỗi năm tính thêm 2% cho tới tỷ lệ tối đa là 75%. Do đó, lao động nam muốn hưởng tỷ lệ tối đa 75% thì phải đóng BHXH từ đủ 35 năm trở lên.
Với lao động nữ, cách tính tỷ lệ này năm 2022 không có sự thay đổi so với năm 2021. Mức hưởng lương hưu năm 2022 của lao động nữ vẫn được tính như năm 2021.
Với việc áp dụng các chính sách hỗ trợ, mức đóng BHXH sẽ có sự thay đổi trong năm 2022. Cụ thể:
Chế độ lương hưu “chào đón” lao động nước ngoài
Liên quan tới chế độ hưu trí của lao động là công dân nước ngoài, Khoản 2 Điều 17 Nghị định 143/2018/NĐ-CP quy định quy định chi tiết Luật bảo hiểm xã hội và Luật an toàn, vệ sinh lao động về bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam: “Các chế độ quy định tại Điều 9 và Điều 10 của Nghị định này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2022”.
Cụ thể, chế độ hưu trí và chế độ tử tuất đối với người lao động nước ngoài sẽ được áp dụng từ ngày 01/01/2022.
Theo đó, Khoản 1 Điều 9 Nghị định 143/2018/NĐ-CP cũng nêu rõ, người lao động nước ngoài được giải quyết hưởng lương hưu hàng tháng nếu đáp ứng đủ các điều kiện sau như lao động trong nước: Đủ tuổi hưu quy định với lao động nam và nữ, tối thiểu đóng BHXH đủ 20 năm.
Về mức hưởng lương hưu của người lao động nước ngoài được tính tương tự đối với người lao động là công dân Việt Nam.
Luật cũng nêu rõ, nếu không có nhu cầu hưởng lương hưu, người lao động nước ngoài cũng có thể yêu cầu rút BHXH một lần trong một số trường hợp cụ thể, như: Đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng chưa đóng đủ 20 năm BHXH; Đang mắc một trong các bệnh như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang AIDS và những bệnh khác theo quy định; Đủ điều kiện hưởng lương hưu nhưng không tiếp tục cư trú tại Việt Nam; Khi chấm dứt hợp đồng hoặc giấy phép lao động, chứng chỉ hành nghề, giấy phép hành nghề hết hiệu lực mà không được gia hạn.
