Ngành may mặc là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam, đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu và tạo việc làm cho hàng triệu lao động. Tuy nhiên, ngành may mặc phụ liệu cũng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức trong bối cảnh kinh tế thế giới bất ổn, nhu cầu tiêu dùng giảm sút, chi phí đầu vào tăng cao, cạnh tranh khốc liệt và yêu cầu về chất lượng, an toàn, bền vững ngày càng cao. Để vượt qua những khó khăn này và duy trì sự phát triển, ngành may mặc cần có những giải pháp nhân sự hiệu quả, đáp ứng được nhu cầu của thị trường và khách hàng.

Thách thức nhân sự ngành may mặc năm 2024

Theo số liệu của Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), năm 2023, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam đạt hơn 35 tỷ USD, giảm 18,6% so với năm 2022. Đây là mức giảm mạnh nhất trong vòng 10 năm qua, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 và cuộc xung đột Nga-Ukraine. Năm 2024, VITAS đặt mục tiêu toàn ngành đạt kim ngạch xuất khẩu 44 tỷ USD, tăng 25,7% so với năm 2023. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, ngành may mặc phụ liệu sẽ phải vượt qua nhiều rào cản và thách thức, trong đó có những vấn đề nhân sự sau:

• Thiếu hụt lao động: Theo VITAS, hiện nay ngành may mặc đang thiếu khoảng 500.000 lao động, trong đó thiếu nhiều nhất là lao động có tay nghề cao, như kỹ sư, quản lý, chuyên gia thiết kế, kiểm tra chất lượng… Nguyên nhân của tình trạng này là do ngành may mặc có tỷ lệ lao động nữ cao, dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như gia đình, sức khỏe, môi trường làm việc… Ngoài ra, ngành may mặc cũng gặp khó khăn trong việc thu hút và giữ chân lao động do mức lương thấp, áp lực công việc cao, điều kiện làm việc kém, thiếu cơ hội thăng tiến…
• Thiếu đào tạo và nâng cao năng lực: Theo VITAS, hiện nay ngành may mặc chỉ có khoảng 10% lao động được đào tạo chuyên nghiệp, còn lại đa số là lao động tự học hoặc được đào tạo ngắn hạn tại chỗ. Điều này làm giảm năng suất, chất lượng và sáng tạo của ngành may mặc phụ liệu , đồng thời làm tăng chi phí sản xuất và rủi ro về an toàn lao động. Ngoài ra, ngành may mặc cũng thiếu những chương trình đào tạo và nâng cao năng lực cho lao động, nhất là trong bối cảnh ngành may mặc đang chuyển đổi số, áp dụng công nghệ cao, nâng cao chuẩn mực bền vững…
• Thiếu hợp tác và liên kết: Theo VITAS, hiện nay ngành may mặc Việt Nam còn phân tán, thiếu hợp tác và liên kết giữa các doanh nghiệp, giữa các khâu trong chuỗi cung ứng, giữa ngành may mặc với các ngành liên quan, như dệt, nhuộm, da giày, phụ liệu… Điều này làm giảm khả năng cạnh tranh, tận dụng nguồn lực và tạo giá trị gia tăng cho ngành may mặc. Ngoài ra, ngành may mặc cũng thiếu sự hỗ trợ và tư vấn từ các tổ chức chuyên ngành, các trung tâm nghiên cứu, các trường đại học, các hiệp hội, các cơ quan quản lý nhà nước…

Cơ hội nhân sự ngành may mặc năm 2024

Bên cạnh những thách thức, ngành may mặc phụ liệu cũng có những cơ hội để phát triển nhân sự trong năm 2024, như:

• Tận dụng các hiệp định thương mại tự do: Việt Nam hiện là thành viên của 16 hiệp định thương mại tự do (FTA) và đang đàm phán thêm 3 FTA khác. Điều này mở ra nhiều cơ hội cho ngành may mặc Việt Nam để tiếp cận các thị trường lớn, như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh… và tận dụng các ưu đãi thuế quan, quy tắc xuất xứ, quy chuẩn kỹ thuật… Để tận dụng các cơ hội này, ngành may mặc cần nâng cao năng lực nhân sự, đặc biệt là những lao động có kiến thức về các FTA, các quy định pháp lý, các tiêu chuẩn chất lượng, an toàn, bền vững…
• Tận dụng các chính sách hỗ trợ của Chính phủ: Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ cho ngành may mặc, như giảm thuế, hỗ trợ tín dụng, hỗ trợ tiền lương, hỗ trợ đào tạo, hỗ trợ tham gia các triển lãm, hội chợ… Ngoài ra, Chính phủ cũng đã phê duyệt Chiến lược phát triển ngành dệt may, da giày Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến 2035, nhằm tạo động lực và định hướng cho ngành may mặc phát triển bền vững.

• Tận dụng các xu hướng thị trường và khách hàng: Theo báo cáo của McKinsey, năm 2024, thị trường dệt may toàn cầu sẽ phục hồi và tăng trưởng 5% so với năm 2023, đạt 1.100 tỷ USD. Các xu hướng chính của thị trường và khách hàng bao gồm: nhu cầu về hàng dệt may bền vững, chất lượng cao, thiết kế độc đáo, cá nhân hóa, đa dạng hóa; nhu cầu về hàng dệt may thông minh, có tích hợp công nghệ, như IoT, AI, VR, AR…; nhu cầu về hàng dệt may chống dịch, chống bụi, chống nắng, chống nhiễm khuẩn… Để tận dụng các xu hướng này, ngành may mặc phụ liệu cần nâng cao năng lực nhân sự, đặc biệt là những lao động có kiến thức và kỹ năng về thiết kế, sáng tạo, công nghệ, tiếp thị, bán hàng…
• Tận dụng các cơ hội hợp tác quốc tế: Năm 2024, ngành may mặc Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội để hợp tác với các đối tác quốc tế, như các nhà cung cấp nguyên liệu, các nhà sản xuất, các nhà phân phối, các nhãn hiệu, các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức quốc tế… Điều này sẽ giúp ngành may mặc Việt Nam mở rộng thị trường, tăng cường năng lực cạnh tranh, học hỏi kinh nghiệm, trao đổi thông tin, nâng cao chất lượng, an toàn, bền vững… Để tận dụng các cơ hội này, ngành may mặc cần nâng cao năng lực nhân sự, đặc biệt là những lao động có kiến thức và kỹ năng về giao tiếp, đàm phán, hợp tác, văn hóa, ngôn ngữ…

Giải pháp nhân sự ngành may mặc năm 2024

Để đáp ứng được những thách thức và cơ hội nhân sự ngành may mặc năm 2024, ngành may mặc cần có những giải pháp nhân sự sau:

• Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cho lao động: Ngành may mặc cần đầu tư vào việc đào tạo và nâng cao năng lực cho lao động, từ lao động trực tiếp đến lao động quản lý, từ lao động cơ bản đến lao động chuyên nghiệp. Điều này có thể thực hiện bằng cách tăng cường hợp tác với các trường đại học, các trung tâm đào tạo, các tổ chức chuyên ngành, các doanh nghiệp trong và ngoài nước… để xây dựng các chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu của ngành may mặc, cập nhật với xu hướng của thị trường và khách hàng, áp dụng các phương pháp đào tạo hiện đại, như e-learning, blended learning, gamification… Ngoài ra, ngành may mặc cũng cần tạo điều kiện cho lao động tham gia các khóa đào tạo ngắn hạn, các khóa huấn luyện, các khóa chuyển giao công nghệ, các khóa thực tập, các khóa trao đổi kinh nghiệm…
• Tăng cường thu hút và giữ chân lao động: Ngành may mặc cần nâng cao sức hấp dẫn của ngành đối với lao động, đặc biệt là lao động trẻ, lao động nữ, lao động có tay nghề cao. Điều này có thể thực hiện bằng cách cải thiện mức lương, phúc lợi, môi trường làm việc, cơ hội thăng tiến, sự công bằng, sự tôn trọng, sự gắn kết… của lao động. Ngoài ra, ngành may mặc cũng cần tăng cường các hoạt động tiếp thị nhân sự, như tổ chức các cuộc thi, các sự kiện, các chiến dịch truyền thông, các chương trình tuyển dụng, các chương trình hỗ trợ sinh viên, các chương trình định hướng nghề nghiệp… để quảng bá hình ảnh, thương hiệu, giá trị của ngành may mặc đối với lao động.
• Tăng cường hợp tác và liên kết trong ngành may mặc: Ngành may mặc cần tăng cường hợp tác và liên kết giữa các doanh nghiệp, giữa các khâu trong chuỗi cung ứng, giữa ngành may mặc với các ngành liên quan, như dệt, nhuộm, da giày, phụ liệu… Điều này có thể thực hiện bằng cách xây dựng các mạng lưới, các liên minh, các hiệp hội, các nền tảng, các cộng đồng… để tạo ra các kênh thông tin, giao dịch, hỗ trợ, chia sẻ, hợp tác, phối hợp… giữa các bên liên quan. Ngoài ra, ngành may mặc cũng cần tăng cường hợp tác và liên kết với các đối tác quốc tế, như các nhà cung cấp nguyên liệu, các nhà sản xuất, các nhà phân phối, các nhãn hiệu, các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức quốc tế… để mở rộng thị trường, tăng cường năng lực cạnh tranh, học hỏi kinh nghiệm, trao đổi thông tin, nâng cao chất lượng, an toàn, bền vững…